nimi suli ni li powe lili. toki luka li ken sin li ken toki pali. en luka pona en luka Kesuno (Gestuno) en luka Nawi (Na'vi Sign Language) li sin li toki pali. kin la, en nasin toki Makaton en nasin luka pi toki uta (toki Inli luka - SEE, toki pona luka pu) li sin li tan pali jan li toki ala. jan li pali e ona ale.

taso toki luka pi ma ante mute li toki pali ala tan ni: ona li kama tan tenpo pini li mama tan kulupu pi jan pi kute ala. jan ala li pali e ona.

jan kute mute li toki e ni: 'en toki luka pi ma mi en toki uta pi ma mi li sama. taso toki luka li kepeken e luka'. kin la, ona li toki e ni: 'toki luka li sama lon ma ale. toki luka wan pi ma ale li lon'. mi sona ala e ni: toki tu ni li ken lon kepeken nasin seme? nanpa wan li lon la, nanpa tu li ken ala lon. nanpa tu li lon la, nanpa wan li ken ala lon.

toki tu ni li lon ala. en toki luka en toki uta lon ma sama li ante. kin la, en toki luka pi ma nanpa wan en toki luka pi ma nanpa ante li ken sama li ken ante mute a.

tan seme?

jan li wile sona e tan la, o lukin e tenpo pini pi toki luka.

tenpo pini mute la, ma Elinika la, jan sona Sokate (Socrates) li toki e ni: "jan pi kute ala li toki kepeken luka. ona li sona a li ken jasima e ijo kepeken luka. ona li wile toki e soweli la, ona li tawa e luka ona sama nasin soweli la, jasima e kon soweli". taso ona li toki mute ala e toki luka ona la, mi ale li sona ala mute e ona lon tenpo lon.

taso - jan sona li sona mute e toki luka pi tenpo ante pi ma ante.

tenpo sike 1760 la, jan Lepe (Abbé Charles-Michel de l'Épée) li lon ma tomo Pali. ona li jan pi mani mute li jan kute. ona li lon ma pi mani lili lon ma tomo Pali la, meli tu pi mama sama li lon. ona tu li jan pi kute ala li toki luka. toki luka ni li toki luka pi tenpo pini pi ma tomo Pali.

ona li sitelen e ona li pali e tomo sona pi jan pi kute ala. ona li toki e ni: "o pana e sona tawa jan pi kute ala kepeken luka tan ni: ona li ken ala kute e toki." kin la, ona pali e nasin luka ona li pana sona kepeken ona. taso ona li ike mute tawa jan pi kute ala la, jan pi kute ala li weka e nasin luka ni li toki kepeken toki luka ona tan kulupu ona.

toki luka ona li kama luka Kanse (LSF) li toki luka pi ma Kanse.

tenpo sike 1815 la, jan Kalate (Thomas Hopkins Gallaudet) li lon ma Mewika li pana sona tawa meli lili wan pi kute ala. ona li wile sona e nasin pona pi pana sona tawa jan pi kute ala. ona li kama tawa ma Inli li tawa tomo sona. tomo sona ni li pana e sona tawa jan lili pi kute ala. taso ona li utala la, tomo sona li weka e jan Kalate la, ona li tawa ma tomo Pali. ona li kama sona e luka Kanse e nasin pi pana sona li tawa ma Mewika. en ni en luka Mata Winja (Martha's Vineyard Sign Language) li kama wan li kama luka Mewika (ASL). ona li pali e tomo sona Kalate li pana sona tawa jan lili pi kute ala lon ma Mewika. tenpo lon la, jan li kute ala lon ma Mewika lon ma Kanata li toki luka Mewika.

tenpo sike 1880 la, ma tomo Milan la, jan pi pana sona li kulupu li toki e ni: "jan pi kute ala o kama ala e sona pi toki luka tan ni: ona li pake e sona pi toki uta. mi ale o pana e toki uta tawa ona. ni li lawa sin! o kute!" ona mute mute mute li ken kute ale. ona li pali e nasin pi pana sona pi uta taso

jan li pilin e ni lon tenpo pini pi kulupu ni. taso ni li lawa e jan. ni la, tomo sona mute li pana ala e toki luka tawa jan lili pi kute ala. ni li ike tawa ona mute. jan Pe (Alexander Graham Bell) li mama pi ilo toki li jan suli lon kulupu ni li toki sama la, ona li ike tawa kulupu pi kute ala.

tomo mute pi pana sona pi jan lili pi kute ala lon ma Juke la, nasin pi pana sona pi uta taso li lon. taso jan lili suli li pana sona e luka Juke (BSL) tawa jan lili lili. luka Juke li awen lon. en luka Juke en luka Mewika li ante mute a. kulupu ona li ante.

ma mute la, toki luka li ante a. taso ona li ken lon kulupu toki. luka Nijon (日本手話) li mama e luka Anku (한국 수화 언어, 韓國手話言語) e luka Tawan (台灣手語). en luka Tawan en luka Sonko (中国手语) li ante a li lon kulupu toki ante.

kin la, tenpo pini la, ma Nikulaka (Nicuragua) la, toki luka li lon ala. jan li pali e tomo sona pi jan lili pi kute ala la, jan lili mute pi kute ala li tawa ona. ona mute li toki li mama e luka Nikulaka. ona li sin. taso ona li toki pali ala tan ni: jan ala li pali ala e ona. jan lili li toki lon kulupu ona li mama e ona.

toki luka li toki. ona li kule ale li ken ale a.

o pona!

nasin toki nasa mi:

• nimi nimi li lon toki luka la, mi lili e ona tawa 'luka Nimi' taso. nimi suli ona li awen "toki luka pi ma Nimi" anu "toki luka Nimi", taso ni li lili e ona lon nasin pona tawa mi.
• [en ijo loje en ijo laso li …] li sama [ijo loje en ijo laso li…]
• nimi sin li lon lipu ni.

tenpo pini la, lipu ni li lon lipu tenpo. tenpo ni la, mi pona e ona, mi namako e ona la, ona li kama lon lipu kule kin.